Een malheurke...
Dat wordt al snel in Buggenhout gezegd als er een ongeluk gebeurt, of je hebt niks of al je botten zijn gebroken, in een poging om het goed te praten, om te doen of het zo erg niet is....
Maar Malheur is ook de naam van een reeks lekkere biertjes gebrouwen bij brouwerij De Landtsheer in Buggenhout. Een bezoekje leek ons een schitterend idee.
We worden warm onthaald door Annita en haar man Johan. We stappen direct door naar boven, in een stemmige gelagzaal. Ze zijn hier duidelijk op bezoekers ingesteld ! We hebben door een grote glazen wand een ruim zicht op de brouwketels, een gedroomd decor voor de kennismaking met de verschillende bieren. We kunnen kiezen tussen een bruine Malheur 12 of een blonde malheur 10. Zeer cliché (zo blijkt) nemen de dames overwegend bruin en de mannen meestal blond bier.
Annita is onze gids en ze vertelt eerst een stukje geschiedenis. Aan een vlot tempo komen data, feiten en geschiedkundige weetjes aan bod. Wij luisteren (en ik probeer wat te noteren).
"We zijn hier gelegen aan een grensbaan, en het is hier altijd een grensgebied geweest, de 'heerlijkheid van Dendermonde' kwam net tot hier. Daar moesten accijnzen betaald worden. De kant van de brouwerij was onder invloed van de Duitse keizer, daar kon vrij hop gekocht worden. In die tijd zijn heel wat brouwerijen langs deze grens opgericht: Bosteels, hier ook in Buggenhout (van het bier Kwak en Karmeliet), in Steenhuffel de Palm. In Opwijk wordt de Affligem gebrouwen en wat verderop 'rijpt Den Duvel' in Breendonk. Het was in de Middeleeuwen ook veel gezonder om bier te drinken dan water, water was besmet door een pest epidemie en moest gekookt worden. Maar water is maar water en daarom werden er zaden en kruiden aan toe gevoegd die gekocht werden in het "Gruut huuze" te Brugge zelfs kinderen dronken het al was dit waarschijnlijk een vorm van tafelbier. Het was de taak van de vrouwen om te wassen, te koken en te brouwen
Balthazar De Landtsheer is de eerste brouwer buiten de muren van de stad , zijn brouwerij heette de Halve Maan, later "De Zon", de oranje kleur vind je terug in het logo van de firma.
Emmanuel De Landtsheer II brouwt uitsluitend kriek bieren. In 1935 heeft Emmanuel De Landtsheer II het brouwen gestopt, er is nog wel verder Lamot pils gebotteld. In 1975 heeft de vader van de huidige eigenaar pils uit Tsjechië ontdekt, Urquell. Hij vond dat de lekkerste pils die er was en hij besloot om die te bottelen.
Het was Manu De Landtsheer, die de brouwtraditie hier echt weer heeft opgestart! In 1997, zestig jaar was hier in de brouwerij niet gebrouwen, wou hij een lekker biertje brouwen. Hij kreeg hulp van de brouwer van Van Roy uit Wieze, die stopten net met hun brouwactiviteit. De inoxinstallatie werd gekocht bij Meura, de brouwwijze was analoog, er zijn hier 2 brouwketels en 6 tanks van 6800 liter. De droom van Manu was een brut bier brouwen! Maar dan moet je eerst een lekkere basis hebben, dat dan op een manier gelijk champagne verder wordt bewerkt. Dat bier werd Malheur 10. Dit bier heeft veel prijzen gewonnen o.a. van beste tripel. Nu is er ook een donkere Malheur 12, op vraag van de vrouwen. Het eerste Malheur bier van 4 graden werd door de klanten niet sterk genoeg bevonden, we zijn immers wat alcohol gehalte gewoon.
Momenteel hebben we hier 2 brouwers:Thomas De Moor en Dieter Dhondt( beiden van KAHO Sint- Lieven, inderdaad). Deze werken graag met dry hopping, met hoppellets dus, op vraag van de klanten in Amerika.
Nu zitten we momenteel aan de limiet qua productie: we begonnen in 1997 met 3 keer brouwen per week, nu is het al 2 maal per dag, dat geeft een productie van 500.000 liter per jaar.
We werken hier met 18 mensen, brouwers, magazijniers, chaufferus, bedienden voor de administratie,... en we hebben nog 60 cafés in de regio.
De ingrediënten zijn de klassieke 4 : water, mout, hop en gist. Als water gebruiken we stadswater, dat bevat zowat 17 °F kalk. Voor 1 liter bier is er 8 liter water nodig. De mout kwam vroeger van De Wolf-Cosijns in Aalst, maar sinds dat bedrijf is opgedoekt, nemen we onze mouten van Dingemans in Stabroek. We mengen steeds 3 soorten om een goede kwaliteit te krijgen , gelukkig mogen speciale bieren 0,5 % smaakafwijking vertonen, reden: je bent niet verantwoordelijk voor de grondstoffen. Pils moet altijd dezelfde kwaliteit hebben!. De hopbellen die we gebruiken waren oorspronkelijk de Tsjechische Saaz-hop maar die is duur en we gebruiken nu ook hop uit Duitsland en Polen (groot Bohemen) Onze gistcultuur hebben we in 1997 van brouwerij De Smedt in Opwijk gehaald en daarmee kweken we nog steeds verder. Na elke brouwsel wordt er een deel afgetapt en die wordt verder opgekweekt, het wordt steeds meer Malheur-gist".
Nu neemt kastelein Johan het van Annita over. We krijgen allemaal een brut bier te proeven, op basis van Malheur 10, op de markt gebracht in 2001. Hij schenkt het in een elegant degustatieglas. Annita heeft intussen heerlijke stukjes gerookte Superanoham voorgeschoteld en vertelt hoe het bier wordt verwerkt: in speciale korven worden de flessen naar Frankrijk gevoerd, daar liggen ze 3 maanden, regelmatig wat schuiner en draaien, zodat dat gist uiteindelijk in de hals zit. De flessen gaan in een stikstof bad, de gistprop bevriest wordt verwijderd, er wordt wat extra verse Malheur 10 toegevoegd en wat granny smith extract. Dan dubbel gesloten met een kurk en muilbandje. Deze biersoort vindt heel veel afzet in Amerika en Japan.
Johan demonstreert hoe het bier moet worden geschonken: fles schuin, duim in de holte (het gaatje van Dom Perignon !). Steeds 6 maal draaien aan het metaalkapje (de draad is 56 cm lang), de kurk met een zucht losmaken en het bier schenken in een mooi coupe-glas. Heerlijk om te zien en ook heerlijk om te drinken... Dit degustatiebier is echt lekker bij vlees en kaasgerechten, er wordt tegenwoordig heel veel met bier gewerkt op culniair vlak !
"Het is ook onze missie om vrouwen meer bier te laten drinken, daarom doen we ook meer moeite bij de vormgeving van het glas. Vrouwen appreciëren elegantie veel meer. De tijd van 'bier drinken is uit het flesje zuipen' is al een tijd voorbij, ook voor de meeste mannen. We worden thuisdrinkers en dan mag het iets verfijnder zijn."
We krijgen nu nog een Malheur cuvée royale, dit is meer hoppig, licht troebel en iets zachter van smaak, ideaal om te drinken bij mosselen en andere visgerechten.
Tot slot wordt ook een bijzonder product voorgesteld: "Zestig", een bier speciaal gebrouwen voor de Amerikaanse markt, de "60" slaat op het aantal "bitter units" van dit bier, het is heel hoppig en bitter en dat is momenteel heel geliefd in Amerika ! Ter vergelijking : Orval heeft 'maar' 40 bitter units.
Dan krijgen we een cursus 'afwassen'. Een bier correct en lekker schenken begint bij het glas afwassen, vertelt Johan. Steeds twee afwasbakken, in de eerste mag er een beetje bier als afwasmiddel bij, in de tweede is zuiver water dat continu loopt om het water koel te houden, nodig om de glazen te koelen. Eerst de buitenste borstel: het glas recht en diep over de borstel, dit is voor het midden te reinigen, dan over de middelste borstel het glas in een hoek van 45° en draaien, dit is voor de wanden (lipstick en zo), daarna de voet afwrijven, daarna in de tweede bak, onder 45° met het glas zuiver water scheppen. Steeds het glas laten uitlekken, nooit afdrogen !
We proberen volgens de regels van de kunst af te wassen en daarna ook nog op een volmaakte manier een Malheurke te tappen ! Dat lukt bij de één beter dan bij de ander, maar Johan is een kundige en vriendelijke leraar ! En natuurlijk drinken we ons eigen getapt biertje uit.
Eén ding is zeker: bezoekers worden hier ruim verwend ! Er komen er zo'n 1000 per jaar.
De vaatjes van de tap zijn van 20,5 l , niet echt een standaard-maat (een malheurke eigenlijk).
Bij de rondgang in de brouwerij zien we alle onderdelen van de brouwinstallatie van dichtbij: de roerkuip, de filterkuip (de draf wordt als filtermedium gebruikt), de lagertanks...
We eindigen bij de ingang van de winkelruimte en daar wacht Johan met... nog een Malheur! We ruiken en proeven (blind) iets uit een eiken vat, de omschrijvingen gaan van porto over cognac naar armagnac, maar het is ... bier ! Malheur 12 dat 8 maanden gerijpt is op eikenvaten geeft die 'dark brut' een unieke smaak.
Het bezoek wordt afgerond in de winkel, waar de verschillende smaken gretig aftrok vinden. Het bezoek was gezellig, leerrijk en vooral... heel lekker ! Het was allesbehalve een malheur !
Bedankt, Annita en Johan !
Mia Lippens
Verslag voor afdeling Drongen